Zocher, J.D.

Beschrijving

Josi Smit m.m.v. Radboud van Beekum

J.D. Zocher jr. was een buitengewoon productief architect en tuinarchitect. Zijn klantenkring bestond uit gemeentebesturen van grote en kleinere Nederlandse steden, rijke kooplieden, bankiers en andere invloedrijke personen, adellijke families en leden van de Koninklijke familie. Naast verschillende grote en bekende werken zoals het Vondelpark en de Koopmansbeurs in Amsterdam, de singelplantsoenen in Utrecht en Haarlem en Het Park in Rotterdam, heeft hij ook tientallen buitenplaatsen van welgestelde families ontworpen, veelal in de duinstreek of de Utrechtse Heuvelrug gelegen. Zocher ontwierp zijn gebouwen in neoclassicistische stijl, die in zijn tijd zeer populair was, maar later uit de gratie raakte. Mede daarom zijn veel van Zochers gebouwen gesloopt of verbouwd. De landschapsstijl die Zocher in zijn tuinontwerpen hanteerde maakte gebruik van een reeks beeldmiddelen die kenmerkend zijn voor zijn werk: om grote waterpartijen werden wandelingen aangelegd, en werd afwisseling aangebracht tussen open en gesloten elementen en tussen licht en donker: na een stukje bos kwam een weids uitzicht, soms op een stad of dorp in de verte, of op een andere buitenplaats. Donkere boomgroepen werden vaak in een licht weiland gezet. Begin en eindpunt van waterpartijen werden verdoezeld in zogeheten bronbosjes en leken mede door hun slingerend verloop geen einde te kennen. Van Zochers landschapsparken is nog veel terug te vinden, al is het daarbij moeilijk te bepalen hoeveel er nog in originele staat verkeert. Sommige parken zijn goed onderhouden, maar bij vele zijn in de loop van de jaren zichtlijnen en doorkijkjes dichtgegroeid. Maar wat ervan over is, is vaak zeer de moeite waard: bomen van soms meer dan 150 jaar oud en oude tuingebouwtjes maken veel verwaarlozing goed. Zochers ontwerpen voor diverse begraafplaatsen is van grote betekenis geweest voor de ontwikkeling van een funeraire cultuur in Nederland. Opdrachtgevers waren gemeentelijke besturen. De algemene begraafplaatsen van Utrecht, Zutphen, Doesburg, Alkmaar, Heemstede, Haarlem en Amsterdam (Zorgvlied) zijn door Zocher ontworpen. Verder ontwierp hij een bijzonder grafmonument in Egmond aan Zee (Het Van Speyk monument) en een graftombe voor de familie Van Nellesteyn in Leersum.