Maclaine Pont, Henri

Beschrijving

Gerrit de Vries, Dorothée Segaar-Höweler – Henri Maclaine Pont (1884-1971), Architect, constructeur, archeoloog

Met een handvol aansprekende gebouwen verrijkte Maclaine Pont tussen 1910 en 1940 de westerse architectuur in IndonesiÎ, het toenmalige Nederlands-IndiÎ. Hij voelde affiniteit met de inlandse bouwtraditie en was van mening dat die verder ontwikkeld kon worden. Hij bereikte in zijn ontwerpen volstrekt oorspronkelijke resultaten, waarin waardevolle elementen van het inlands bouwen de inspiratie waren voor een architectuur en constructie die aan westerse maatstaven beantwoordde. De in Batavia (Jakarta) geboren Maclaine Pont voltooide in 1909 zijn studie bouwkunde aan de Polytechnische school in Delft. Studiegenoten waren ondermeer Th. Karsten en M.J. GranprÈ MoliËre. Met een gedegen ontwerp voor het hoofdkantoor van de Semarang-Cheribon-Stoomtram Maatschappij (SCS) te Tegal in 1911 vestigde Maclaine Pont zijn naam in IndiÎ. Later ontwierp hij ondermeer de gebouwen van de Technische Hogeschool Bandung in 1919, die nu nog als bijzonder gelden. In vorm en materiaal ogen zij Indisch, in constructie zijn ze doelmatig en expressief. Midden jaren twintig woedde in architectenkringen in IndiÎ een scherp discours over de eigenheid van de inlandse bouwkunst, die door Maclaine Pont verdedigd werd tegenover degenen die deze bouwtraditie minderwaardig of een doodlopend spoor vonden. Juist zijn fascinatie met die bouwtraditie bracht hem al experimenterend tot de ontwikkeling van gespannen dakconstructies, waarmee hij een uniek pionier op dit gebied was. Zijn experimenten met geavanceerde dakconstructies zijn te vergelijken met empirisch werk van P.L. Nervi, J. ProuvÈ, Fr. Otto en anderen, de meesten van later tijd. De belangrijkste voorbeelden van zijn bijzondere constructies realiseerde Maclaine Pont in Trawulan (1931) op Oost-Java, waar een grote hoeveelheid door hem opgegraven archeologische vondsten in een veldmuseum werd ondergebracht. In zijn kerk van het Heilig Hart te Puhsarang (1937) paste hij een vergelijkbare dakconstructie toe, die zeer economisch was, bestand was tegen stormen en aardbevingen en die met een ranke ondersteuning veelzijdig gebruik toeliet. Met zijn archeologische opgravingen bracht Maclaine Pont vrijwel in zijn eentje de resten van het voormalige 16e eeuwse rijk van Majapahit in kaart. Zijn betekenis als erfgoedbehoeder wordt in IndonesiÎ dan ook zeer op waarde geschat. Na de Tweede Wereldoorlog zou Maclaine Pont in Nederland zich toeleggen op de verdere ontwikkeling van evenwichtzoekende dakconstructies van nog veel grotere omvang, waarvoor hij diverse patenten verwierf, zonder dat dit tot gebouwde resultaten leidde.