Beleidsplannen en jaarverslagen
Beleidsplan 2022-2024
Het bestuur vergaderde in de afgelopen periode zoals gebruikelijk eens in de 6-7 weken, soms via Teams of Zoom. In- en uitgaven van de Stichting tonen een stabiel financieel beeld. De website van BONAS heeft een nieuw format dat op enkele punten nog wordt aangepast. Zo is ervoor gekozen om Twitter-berichten niet langer zichtbaar te maken op de site omdat dit te veel ruimte inneemt en een onrustig beeld creëert.
In de periode 2021-2022 konden de meeste publicaties volgens plan worden gerealiseerd en gepresenteerd. Alleen het boek over het echtpaar Pot-Keegstra liep vertraging op omdat de tekeningen, die zich op het HNI in Rotterdam bevinden, vanwege een langdurig restauratietraject niet geraadpleegd konden worden.
Eind februari 2023 verschijnt de studie over tuin- en landschapsarchitect Hein Otto (1916-1994) van de hand van Marianne van Lidth de Jeude, in juni gevolgd door die van Mart Franken over Jan van Hardeveld (1891-1953), terwijl voor eind 2023 Jan de Bie Leuveling Tjeenk (1885-1940) van auteurs: Meike Wiedemann, Kasper van Ommen en Heino van Rijnberk op de agenda staat.
Omdat de werving van sponsoren een relatief grote inspanning vereist, is een professionele sponsorwerver uit de museale sector aangetrokken die een groter bedrag ineens zal trachten te verkrijgen waarmee meerdere publicaties ineens gefinancierd kunnen worden en zo ook de overige activiteiten voor het jubileumjaar van BONAS in 2024 (presentatie, lezingenmiddag)
Voor het jubileumjaar 2024 schrijft Cor Passchier een boek in twee delen over architectuur in Nederlands-Indië in de periode 1880-1960. Het eerste deel bevat een uitgebreid essay, het tweede een catalogus van ca. 200 architecten die in die periode in de voormalige kolonie werkzaam waren. Van iedere architect worden enkele belangrijke werken getoond. Het is de bedoeling dat hier ook een Engelse editie van verschijnt, omdat er in Indonesië veel behoefte bestaat aan een dergelijk overzichtswerk.
Ook publicaties over rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff (1892-1970), Henri van Anrooy (1885-1964), het hierboven genoemde echtpaar Pot-Keegstra (resp. 1909-1972 en 1908-1997) staan voor het jubileumjaar gepland. In samenwerking met architectenbureau Kokon te Rotterdam wordt gewerkt aan een nieuwe studie betreffende Willem van Tijen (1894-1974), die 50 jaar geleden overleed.
Met het HNI wordt momenteel overlegd over een tentoonstelling.
Beleidsplan 2020-2021
Het jaar 2020 leverde – vanwege de corona – voor BONAS zowel positieve als negatieve momenten op. De voorgenomen studiedag op Bronbeek, met vier lezingen en een Indische lunch, ter gelegenheid van het verschijnen van de BONAS-publicatie van de hand van Cor Passchier over Bruno Nobile de Vistarini (1891-1971) en Wijnand Lemei (1892-1945) kon op het allerlaatste moment niet doorgaan. Ook een tweede poging tot het houden van een bijeenkomst, gepland voor oktober, moest helaas worden gestaakt. De volgende publicatie: Carl (Karel) E.M.H.A.F. Weber (1820-1908) Van stukadoorsgotiek tot koepelkerk van de hand van André van Deursen, is vrijwel gereed en zal in januari verschijnen. Daarmee wordt voor het eerst aan een jonge auteur de gelegenheid geboden om een onderzoek te publiceren. Deze trend zal in de nabije toekomst worden voortgezet.
Medio december gaat ook het manuscript van Martine van der Wielen-de Goede over Gerrit van der Wielen (1767-1858), stadsarchitect in Leeuwarden, naar de uitgever. Voor 2021-2022 staan verder publicaties over de Amsterdamse architect Gerrit van Arkel, het architectenechtpaar Pot-Keegstra (van de Bijlmerbajes) en het Rotterdamse bureau De Roos en Overeijnder op stapel.
Dat mensen in deze tijd weer meer lezen en onderzoek doen, blijkt wel uit de gestage verkoop van boeken uit de oude BONAS-reeks, hetgeen een welkome aanvulling op de bescheiden middelen van de Stichting betekent. In relatie tot de financiële positie van BONAS, die redelijk stabiel is, maar te beperkt om nieuwe activiteiten te ontplooien, is in september een folder verstuurd naar 150 architectenbureaus en ondernemingen die o.m. betrokken zijn bij renovatie en herbestemming van gebouwen, met als doel nieuwe sponsoren en begunstigers te werven. Ook enthousiaste belangstellenden zijn benaderd. Het is op dit moment nog te vroeg om iets over het resultaat van deze actie te melden.
In 2020 wordt gestaag gewerkt aan het corrigeren van foutjes in de database, waardoor het zoeken effectiever zal zijn. Ook in 2021 zal BONAS hiermee doorgaan. Bovendien is het de bedoeling dat er – nu de database een technische update heeft gehad – vanaf januari 2021 enkele nieuwe tijdschriften zullen worden ontsloten. Hiertoe is een vrijwilligster bereid gevonden. Het werk aan de website van BONAS heeft door omstandigheden enige tijd stil gelegen, maar wordt nu weer voortgezet. Een regelmatiger berichtgeving op de website wordt als zeer wenselijk gezien.
Het bestuur van BONAS, dat elke zes tot acht weken vergadert, de laatste keren uiteraard online, kreeg in 2020 waardevolle versterking in de persoon van architect Joris Molenaar, die met zijn bureau gespecialiseerd is in nieuwbouw, restauraties en herbestemming.
Beleidsplan 2019
Nadat in 2018 de BONAS publicaties over Cosman Citroen en Tjeerd Dijkstra zijn verschenen, worden voor 2019 weer enkele nieuwe delen in de reeks voorbereid.
In januari 2019 verschijnt de publicatie over John Bergmans (1892-1980), tuinarchitect en plantenkenner. Daarna is Johannes Mutters jr. (1858-1930) aan de beurt, die rond 1900 in Den Haag en omgeving werkzaam was. Voor eind 2019 staat het BONAS deel over Bruno Nobile de Vistarini (1891-1971) en Wijnand Lemei (1892-1945) gepland. Deze architecten hebben tijdens het interbellum in Nederlands-Indië interessante werken gebouwd.
In voorbereiding – voor 2020-2021 – zijn verder momenteel publicaties over de architect C.E.M.H.A.F. Weber (1820-1908), G.A. van Arkel (1858-1918) en het architectenechtpaar J.H.W.C. Pot (1909-1997), met de Bijlmerbajes als bekendste werk. Onlangs is ook een onderzoek gestart naar J.A. van Straaten jr. (1862-1920), die als eerste Nederlandse architect lange tijd in Amerika werkzaam was en onder andere de Bijenkorf ontwierp.
De Archiwijzer, de zoekmachine van BONAS, wordt zeer veel geraadpleegd. De software van de Archiwijzer kan het groeiend aantal data aan, maar is wel meer dan 20 jaar oud. Er is een onderzoek gaande naar aanpassing van de software om deze toekomstbestendig te maken. Ook wordt bezien of de algehele presentatie aantrekkelijker gemaakt kan worden. In 2019 staat dit punt van aandacht hoog op de agenda.
De Stichting BONAS streeft ernaar om begin 2019 de anbi-status te verwerven. Ook is het de ambitie van de Stichting om meer jongeren bij het werk van BONAS te betrekken.
De Raad van Advies, bestaande uit Mariet Willinge, Juliette Roding, Wies van Moorsel en Tonny Claassen, werd in 2018 uitgebreid . Nieuwe leden zijn: Christian Bertram, Wessel de Jonge en Freek Schmidt. De Raad van Advies is in zijn nieuwe samenstelling in 2018 voor het eerst bij elkaar geweest. De leden zullen ook in 2019 gevraagd en ongevraagd advies geven.
Beleidsplan 2017-2018
Nu in 2016 BONAS weer is gestart, wordt voortvarend doorgewerkt aan vier volgende publicaties, die in diverse stadia van productie zijn:
– Cosman Citroen (1881-1935), als architect vooral werkzaam in Soerabaja tijdens het interbellum, waar hij o.a. het gemeentehuis ontwierp. De Indonesische architect Joko Triwinarto Santoso is in Leiden op een dissertatie over het werk van Citroen gepromoveerd. BONAS-medewerker Juliette Roding, co-promotor van Santoso, heeft zijn dissertatie vertaald en voor BONAS bewerkt.
– Johannes Mutters jr. (1858-1930) – een Haags architect die in een verrassend grote variatie aan stijlvormen werkte, rond 1900 de Art Nouveau in Nederland introduceerde en zich later door architecten als Berlage en De Bazel tot een meer ‘sobere en eerlijke’ bouwstijl liet inspireren. Hij liep voorop in de bouwtechniek: in 1895 bouwde hij het eerste voorbeeld van betonskeletbouw in Nederland: zijn sportzaal aan de Theresiastraat in Den Haag. Auteur Bart Verbrugge.
– Tjeerd Dijkstra (1931) – als architect van vele spraakmakende werken actief sinds de jaren zestig. Als rijksbouwmeester gedurende de jaren tachtig formuleerde hij waar de kern van architectonische kwaliteit gezocht dient te worden. Zijn notitie daarover was een inspiratiebron voor vele vakgenoten. Auteur: David Keuning.
– John Bergmans (1892-1980) – veelzijdig tuin- en landschapsarchitect in Noord-Brabant en Limburg tijdens interbellum en wederopbouw. Auteurs: Marianne van Lidth de Jeude en Johanna Karssen. Voor deze publicatie is nauw samengewerkt met de Universiteit Wageningen.
Van bovengenoemde boeken zal dat over Cosman Citroen in december 2017 verschijnen.
De financiering van het boek over Dijkstra is rond, mede dankzij een genereuze bijdrage van het Atelier Rijksbouwmeester. Ook voor het boek over Bergmans zijn voldoende fondsen binnengekomen. Naar aanvullende financiering voor de boeken over Citroen en Mutters wordt nog gezocht.
Een aantal onderzoekers is begonnen aan de voorbereidingen van nieuwe publicaties die in volgende jaren zullen verschijnen, o.a. over Bruno Nobile de Vistarini (1891-1971), een van oorsprong Oostenrijks architect die twee decennia voor het landsbestuur in Nederlands-Indië werkte, over C.E.M.H.A.F. Weber (1820-1908), architect van o.a. veel neoromaanse kerken in Zuid-Nederland en over G.A. van Arkel (1858-1918), die in Amsterdam veel opvallende Art Nouveau-bouwwerken neerzette.
De relatie met de universiteiten zal worden verstevigd, zodat meer studenten dan nu al het geval is, als stagiair oeuvres kunnen inventariseren t.b.v. de Archiwijzer, onze zoekmachine op internet. Voor de ontsluiting van recente vaktijdschriften zijn een drietal vrijwilligers aangetrokken. Recente werken van Nederlandse architecten, die in de vakpers besproken zijn, kunnen daardoor in de Archiwijzer worden opgenomen.
In de vernieuwde website wordt ook een webwinkel opgenomen via welke de nog in voorraad zijnde door BONAS uitgegeven boeken besteld kunnen worden.
Voor aanvullende financiering worden mogelijkheden om Vrienden voor BONAS te verwerven, als sponsor dan wel als begunstiger, onderzocht.
Jaarverslag 2021
Ondanks de strenge corona-maatregelen die grote delen van het jaar van kracht waren, werd er in 2021 elke zes weken door het BONAS-bestuur vergaderd, via zoom. Zoals gebruikelijk ontvingen ook de leden van de Raad van Advies de vergaderstukken. Een gemeenschappelijke vergadering met de Raad werd in verband met corona uitgesteld tot 2022.
Zaken die in 2021 binnen het bestuur specifiek aan de orde waren: een nieuwe website voor BONAS (uitbesteed en voor zomer 2022 gereed), de voorbereiding van het jubileumjaar 2024 door middel van een symposium en een bijzondere publicatie, verjonging – op termijn – van het bestuur door het aantrekken en inwerken van nieuwe leden (onder meer met het oog op de social media) en een meer structurele financiering van BONAS. Hoewel de financiële positie van de stichting op zich stabiel is, zou een wat ruimer budget haar meer armslag geven met betrekking tot publicaties en activiteiten.
In mei werd in Leeuwarden het eerste exemplaar van Gerrit van der Wielen (1767-1858). Stadsarchitect van Leeuwarden (auteur: Martine van der Wielen-de Goede) uitgereikt aan de burgemeester van Leeuwarden, Sybrand van Haersma Buma. Het boek kreeg al meteen veel aandacht in de Friese pers.
De presentatie van de tweede publicatie: De Roos & Overeijnder (1895-1942). Een Rotterdams architectenbureau: bouwen voor havenbaronnen en arbeiders (auteur: Han Timmer) werd over de jaarwisseling heen getild. Eind februari werd het boek in het voormalige Volkshuis van Vreewijk aangeboden aan nazaten van de architecten, die daartoe uit Frankrijk en Engeland waren over gekomen. Bij beide bijeenkomsten was de uitgever, Thys Verloren, zelf aanwezig, wat als zeer stimulerend wordt ervaren.
Er is een kleine, maar blijvende vraag naar delen uit de oude boekenreeks, die via de website van BONAS kunnen worden besteld.
Voor 2022 staan de volgende BONAS-publicaties op de agenda: Gerrit van Arkel (1858-1918). Van neostijl tot Nieuwe Kunst (presentatie eind april in het Luther Museum Amsterdam) en delen over tuin- en landschapsarchitect Hein Otto (1916-1994) en architect J.M. van Hardeveld (1891-1953).
Jaarverslag 2016
Het jaar 2016 stond in het teken van een herstart van de stichting BONAS. Aan de langdurige samenwerking met Het Nieuwe Instituut is in onderling overleg een eind gekomen, waarna de stichting zelfstandig is voortgegaan. Dit afscheid is gemarkeerd door een bijeenkomst waarbij het oude bestuur is bedankt voor de jarenlange inspanningen voor het voortbestaan van BONAS.
Een nieuw bestuur is aangetreden als ook een werkgroep die de herstart heeft voorbereid.
Nadat de stichting jarenlang zelf als uitgever had gefunctioneerd, is ervoor gekozen in zee te gaan met Uitgeverij Verloren te Hilversum. Het eerste boek in de nieuwe serie, het 59ste in de reeks, ‘Onno Greiner 1924-2010. Een zoektocht naar helderheid en geborgenheid’, auteur Andrea Prins, werd feestelijk gepresenteerd in theater Carré, dat door Onno Greiner was verbouwd.
De website en de database Archiwijzer hebben een vernieuwing ondergaan en worden weer aangevuld.
In voorbereiding – voor 2020-2021 – zijn verder momenteel publicaties over de architect C.E.M.H.A.F. Weber (1820-1908), G.A. van Arkel (1858-1918) en het architectenechtpaar J.H.W.C. Pot (1909-1997) en J.F. Pot-Keegstra (1908-1997), met de Bijlmerbajes als bekendste werk. Onlangs is ook een onderzoek gestart naar J.A. van Straaten jr. (1862-1920), die als eerste Nederlandse architect lange tijd in Amerika werkzaam was en onder andere de Bijenkorf ontwierp.
Bestuur
Prof. Mr. C.J.J.C. van Nispen, voorzitter
Dr. R.L. Floor, secretaris
Mr. S.C. Roosje, penningmeester
Mevr. Ir. S.E. de Bijll Nachenius
Mevr. Ir. M. van Lidth de Jeude
De stichting wordt financieel ondersteund door sponsoren en subsidiegevers. Verdere inkomsten worden verkregen uit de verkoop van de in het verleden door BONAS uitgegeven boeken die nog in voorraad zijn. BONAS gaat na de herstart door als vrijwilligersorganisatie; bestuur en medewerkers ontvangen géén honorering voor verrichte werkzaamheden.
