Naam:	Natuurkundig Laboratorium Leiden
Type:	laboratoria; ,universiteiten;
Opdrachtgever:	Rijksuniversiteit LeidenMinisterie van Binnenlandse Zaken
Uitgevoerd:	ja
Bestaand:	ja
Architecten:	Camp, H.F.G.N., 1856; Vrijman, J.A.W., 1918, verbouwing en uitbreiding-; Oerle, P.J.M., 1918, verbouwing en uitbreiding-;
Bijdragen:	Hest -opzichter-, onbekend -uitvoering-,
Adres:	Nieuwsteeg 18-Steenschuur, Leiden;
Archiefgegevens:	NA/Tekeningenarchief Rijksgebouwendienst en rechtsvoorgangers 1824-1924, inv. 84

Bijzonderheden:

Het betreft hier een ingrijpende verbouwing en uitbreiding van het bestaande Natuurkundig Laboratorium (het latere 'Kamerlingh Onnes Laboratorium') aan het Steenschuur. Het oude laboratorium van Camp uit 1859 was te klein geworden voor het explosief gegroeide natuurwetenschappelijke bedrijf van de Leidse universiteit. Rond 1910 verliet daarom eerst het anorganisch-chemische laboratorium het gebouw om een nieuw pand in de Hugo de Grootstraat te betrekken, in de jaren twintig gevolgd door het anatomische kabinet dat een onderkomen kreeg in een geheel nieuw laboratorium van Vrijman bij het Academische Ziekenhuis. In nauwe samenwerking met de hoogleraren Kamerlingh Onnes, Lorentz en Kuenen, maakte architect P.J.M. van Oerle, districtbouwkundige voor de Rijksuniversiteitsgebouwen te Leiden, onder toezicht van Vrijman, uitbreidings- en verbouwingsontwerpen. Op 18 november ging de eerste schop de grond in en de daaropvolgende jaren verrees het nieuwe laboratorium als een 'phoenix uit de asch'. Behalve talloze interne verbouwingen werden geheel nieuwe afdelingen opgetrokken die werden geconcentreerd op twee locaties. Ten eerste werd de hoofdingang verplaatst naar de Nieuwsteeg. Hier werden ook twee werkkamers voor de instrumentenmakerij, een prepareerkamer, enkele kleinere vertrekken en een indrukwekkende collegezaal op de eerste verdieping werden gerealiseerd. De amfitheatervormige zaal lag in het verlengde van Camps neoclassicistische voorgevel en werd derhalve in een vergelijkbare trant opgetrokken Inwendig bood de zaal plaats aan 147 toehoorders en de galerij aan 50, was deze voorzien van een moderne projectie-inrichting en uitbundig gedecoreerd. Bij de laatste verbouwing is deze zaal zoveel mogelijk in de oorspronkelijke toestand toegebracht, waarbij veel aandacht is uitgegaan naar de oorspronkelijke kleurstelling. Een volgende ingreep betrof de bebouwing aan de andere zijde van het complex. Hier werd het gebouwtje van de afdeling theoretische natuurkunde aan de Langebrug 111 met een bouwlaag verhoogd, uitgebreid met een collegekamer, bibliotheek, lees- en enkele werkkamers en verbonden met de aanpalende laagbouw van de experimentele natuurkunde. De nog resterende open ruimtes in de tuin werd verder bebouwd, onder meer met twee kamers voor electrotechnische metingen. Tegen de centrale risaliet van de voorgevel (de voormalige hoofdingang) werd, opmerkelijk genoeg, een portiek met balkon in dezelfde stijl als het hoofdgebouw geplaatst, dat dienst ging doen als lokaal voor galvanometers. Bij de verbouwing tot faculteitsgebouw eind jaren 1990, is de collegezaal gerestaureerd. De overige onderdelen zijn gewijzigd.

  Literatuur