Nederlands Hervormde kerk Apeldoorn
Apeldoorn kerken
| Naam: | Nederlands Hervormde kerk Apeldoorn |
| Type: | kerken; |
| Opdrachtgever: | Nederlands Hervormde gemeente |
| Uitgevoerd: | ja |
| Bestaand: | ja |
| Architecten: | Verheul Dzn., J., 1890; |
| Bijdragen: | Wegerif, C. -uitvoering-, |
| Adres: | Loolaan, Apeldoorn; |
De oude hervormde kerk van Apeldoorn, gebouwd door Bauer in 1839-1840, ging in 1890 in vlammen op. In hetzelfde jaar werd een besloten prijsvraag uitgeschreven, waarvoor de architecten H.P. Berlage, B. Brouwer, Henri Evers, H.J. Jesse, J.J. van Nieukerken, P. du Rieu Fzn., A.Salm G. Bzn, Th. G. Schill, J.C. Spakler en J. Verheul Dzn. werden uitgenodigd. De kerk had een bijzondere betekenis omdat bij verblijf op Paleis het Loo leden van het koninklijk huis tot de geregelde bezoekers van deze kerk behoorden. In de voorwaarden werd dan ook veel aandacht geschonken aan de 'koninklijke' zitplaatsen. De uitslag van de prijsvraag was controversieel. Verheul had met zijn ontwerp Ormuz de prijsvraag gewonnen, maar werd in tweede instantie toch door het kerkbestuur uitgekozen. Het ontwerp van de aanvankelijke winnaar P. du Rieu bleek bij nadere beschouwing veel duurder uit te vallen. De verhitte polemieken in het Bouwkundig Weekblad en De Opmerker geven een amusant beeld van de rel. In Apeldoorn zelf ontstond verontwaardiging omdat men een plaatselijk architect, de heer Wijn, niet had uitgenodigd voor de prijsvraag. Het eerste ontwerp van Verheul had een verdienstelijke plattegrond, maar volgens sommigen een te weinig kerkelijk karakter. Het uitgevoerde ontwerp vertoont geheel de opzet en uitwerking van de vroeg-zeventiende-eeuwse Hollandse renaissancekerken. De sierlijke toren aan de voorgevel met zijn roosvensters, in aedicula gevatte wijzerplaten en zijn inzwenkende spits, bekroond door een lantaarn, valt hier enigszins buiten en is een van de opmerkelijkste voorbeelden van het laat-negentiende-eeuwse eclecticisme. De kruisvormige plattegrond van het gebouw was zodanig dat het transept eigenlijk de hoofdbeuk van het kerk vormde zodat alle kerkgangers een optimale kijk hadden op de preekstoel.
