Naam:	Chewre-sjoel Waalstraat 1 Amsterdam
Type:	joodse bouwwerken; ,synagogen;
Opdrachtgever:	Vereeniging "Benei Teimon" ("Kinderen van het Zuiden")/1925N.V. Bouwmaatschappij "Washington" (dir. A.A. Elderenbos)/1925
Uitgevoerd:	ja
Bestaand:	nee
Architecten:	Zietsma, J., 1925; Elte Phzn., H., 1925, interieur-;
Adres:	Waalstraat 1, 1078 BN, Amsterdam;
Archiefgegevens:	Bouw- en Woningtoezicht Amsterdam/dossier 45869.

Bijzonderheden:

Voor synagogediensten op de hoge feestdagen huurde de Vereeniging "Benei Teimon" aanvankelijk een lokaal in de buurt. Met het toenemen van de joodse bevolking van Plan Zuid werd de behoefte aan een eigen synagoge ('chewre-sjoel') groter. Sinds 1925 huurde men de begane grond van het kort daarvoor naar ontwerp van architect J. Zietsma gebouwde complex van negen woonhuizen op de hoek van de Waalstraat en de Amstelkade. De ruimte was aanvankelijk bestemd om als autogarage te worden ingericht en stelde dus, evenals de geringe middelen, beperkingen aan de inrichting. "De financi?le toestand liet geen pracht en praal toe en men moet werkelijk (...) bewondering koesteren voor de wijze waarop met zulke geringe middelen, zoo een fraai en aantrekkelijk lokaal is ingericht." De lange, smalle ruimte (19,5 bij 5,5 en 6,8 m) bevatte 140 mannen- en 40 vrouwenzitplaatsen, noodgedwongen op ??n niveau. De bima stond niet in het midden van de zaal of in het midden van het mannengedeelte maar voorin, dicht bij de aron; een opstelling die be?nvloed lijkt door de 'reform'-beweging in het jodendom. De kleurkeuze van de architect werd als bijzonder ervaren. "De Heer Elte heeft zich bij dezen bouw aan een nieuw experiment gewaagd. Hij heeft gebroken met de opvatting, dat een Synagoge door haar inrichting een streng en somber karakter moet dragen. Hij heeft hier (...) veel met kleur gewerkt en het kan niet ontkend worden dat de vlammend roode banken, de helgroene loopers en de zacht-lila tinten van Omoed (lezenaar voor de voorzanger) en Oroun-Hakaudesj (aron) een zeer bizonderen indruk maken." In het midden van de ruimte was een daklicht met abstract glas-in-lood in de trant van de Stijl. Tijdens de dienst werden de gordijnen gesloten en zorgden de lampen voor een "zacht en diffuus licht". De plechtige inwijding vond plaats op 14 februari 1926. Nadat in 1937 de synagoge van architect Abraham Elzas in de Lekstraat was gereedgekomen werd de verenigingssjoel van "Benei Teimon" opgeheven. De inventaris werd overgebracht naar de 'bijsjoel' van de synagoge aan het Jacob Obrechtplein, die gedurende de bezetting werd leeggeroofd. Thans is de begane grond kantoorruimte.

  Literatuur