Naam:	Stationspostgebouw Rijswijkseweg 13-21, Waldorpstraat 1-15 Den Haag
Type:	kantoorgebouwen; ,postkantoren;
Opdrachtgever:	Rijksgebouwendienst (intern)
Uitgevoerd:	ja
Bestaand:	ja
Architecten:	Bremer, G.C. (Rijksgebouwendienst), 1937, 1946; Emmen, J. (Rijksgebouwendienst), 1939, 1949, betonconstructie-; Engel, H.J.J. (Rijksgebouwendienst), 1939, 1949, betonconstructie-; onbekend (N.V. Rijnlandsche Betonbouw), 1939, 1949, uitvoering-; onbekend, 1981, 1987, verbouwing-; Ligtvoet, R.A.L.M., 1987, 1990, vervanging ramen-; Peereboom Voller, D. (Rijksgebouwendienst), 1987, 1990, advies vervanging ramen-; onbekend (Kraaijvanger), 1990, algehele renovatie-;
Bijdragen:	onbekend -uitvoering-, Krop, H.L. -beeldhouwwerk (vier figuren, drie vrouwen en een m-,
Adres:	Waldorpstraat 5, 2521 CA, Den Haag;
Archiefgegevens:	RKD/Afdeling Persdocumentatie, dossier Bremer;Gemeente Den Haag/Haags monumenten

Bijzonderheden:

Het Stationspostgebouw (of Stationspostgebouw Hollands Spoor), is gelegen aan de Rijswijkseweg, hoek Waldorpstraat te Den Haag. Het is de eerste van de drie grote districtspostkantoren (Den Haag, Amsterdam en Rotterdam) die bij een groot spoorwegstation zijn gebouwd.In het Jaarverslag van de Rijksgebouwendienst over 1937-1938 werd gesproken over de bouw van een Spoorwegpostgebouw te Den Haag. De tekeningen zijn gedateerd 1939 en de aanbesteding is van 1940. Door de oorlog werden de werkzaamheden in 1942 gestaakt en veel later hervat. Op 25 april 1948 schreef Bremer in een brief aan zijn vriend Henry van de Velde dat het stationspostgebouw in die tijd werd afgebouwd. Uitwendig was het gebouw toen ongeveer gereed, maar de werkzaamheden aan het interieur zouden nog en paar jaar duren. Inderdaad werd het pand pas in 1949 in gebruik genomen, toen Bremer al was overleden.Het gebouw heeft een gewapend beton-structuur, ingevuld met baksteen en ten dele met glazen bouwstenen. De betonconstructie werd door Bremer ontworpen in samenwerking met twee ingenieurs van de Rijksgebouwendienst, J. Emmen (1889-1965) en H.J.J. Engel (1904-1986). De plattegrond van het grote gebouw heeft een T-vorm met het kortste gedeelte aan de Rijswijkseweg. Het deel aan de Rijswijkseweg had een representatieve en openbare functie en in het deel aan de Waldorpstraat waren de verschillende functies van de posterijen gehuisvest. Wegens deze functies is het eerste gedeelte monumentaal en het tweede heeft een functioneel karakter. Het hele gebouw heeft een plat dak. Voor de dakbedekking is veel gebruik gemaakt van koper.De begane grond van het kantoorgedeelte aan de Rijswijkseweg werd rechts als ruimte voor de dienst en links voor het publiek gebruikt. De functie van dit gedeelte is door een hoog basement en door een bekleding van grijze natuursteen aangegeven. Zoals in andere ontwerpen van Bremer geven ook hier de brede vensters het deel aan dat destijds voor het publiek was bedoeld. De gevel heeft verder acht bouwlagen en eindigt met een brede rand. Brede stroken van vensters en Leerdamse glazen bouwstenen geven de verdiepingen aan.De hoek aan de Waldorpstraat wordt benadrukt door een imposante ronding zonder vensters. Bij deze ronding aan de Rijswijkseweg werden in 1947-1948 vier beeldhouwwerken op een kleine afstand boven elkaar geplaatst. Deze beelden op consoles, drie vrouwenfiguren en één mannenfiguur, 295 centimeter hoog en in Franse kalksteen uitgevoerd, zijn door H.L. Krop (1884-1970) ontworpen tussen 1940 en 1942. Om de gevel aan de Rijswijkseweg beter aan te laten sluiten op het tweede gedeelte aan de Waldorperstraat, werd een laag, ook afgerond, bouwdeel toegevoegd, toen bedoeld als ruimte voor een bloemenwinkel.Het deel aan de Waldorpstraat doet aan een fabrieksgebouw denken. De begane grond was rechts als laad- en losplaats en links als fietsenstalling ingericht. Achterin waren de liften en de paternosters geplaatst. Dit bouwdeel heeft dezelfde hoogte als het bouwdeel aan de Rijswijkseweg, maar de bouwlagen hebben een dubbele hoogte. De vensters zijn door middel van horizontale banden met elkaar verbonden. Aan het uiterste einde van dit bouwdeel bevindt zich een hoge ronde toren, waarin op de hoogste verdieping de personeelskantine was ondergebracht.Het interieur was licht dankzij de glazen bouwstenen. De verdiepingen waren niet ingedeeld in kamers, maar bestonden uit lege ruimten die naar behoefte met machines ingericht konden worden. De balken waren met vierkante akoestische tegels bekleed, die het lawaai absorberen. Het is interessant hoe de werkzaamheden bouwkundig mogelijk werden gemaakt. Het verwerken van de post gebeurde in een beweging van boven naar beneden en het personeel verplaatste zich van de ene etage naar de andere via paternosterliften.Het gebouw heeft veel kenmerken van eerdere ontwerpen van Bremer: de plattegrond past in de aangegeven situatie, de plattegrond komt voort uit de functie van het gebouw, de verschillende interne functies zijn strak gescheiden, de gevels geven de functies van de ruimtes aan, het gebouw is compact en statig. De afgeronde gevelwand aan de Rijswijkseweg doet denken aan het postkantoor van Zaandam. Het Stationspostgebouw in Den Haag is een gebouw in de bekende stijl van Bremer: fors, compact, zonder ornamenten. Daarbij is wel de invloed van J.J.P. Oud (1890-1963), een architect die Bremer erg waardeerde, duidelijk zichtbaar.In 1952 verscheen in het vakblad Forum een lovend artikel van Oud over het Stationspostgebouw. Oud schreef, zoals hij in dit artikel meedeelde, zelden over bouwwerken van andere architecten. In het geval van het ontwerp van Bremer, voor wie hij grote bewondering koesterde, maakte hij graag een uitzondering. Oud waardeerde de soepele lijnen van het gebouw en de materiaalkeuze.Tussen 1987-1990 werden de ramen van het Stationspostgebouw vervangen. De werkzaamheden werden door de architect R.A.L.M. Ligtvoet geleid, met advies van D. Peereboom Voller van de Rijksgebouwendienst. Tegenwoordig dient het complex als expeditieknooppunt. Het gebouw is opgenomen in de 'top 100'-lijst van wederopbouwarchitectuur, die in 1999-2000 is opgesteld door het Rotterdamse bureau 'DCL architectuurhistorici'.

  Literatuur