Naam:	Gemeentehuis Surabaya Jalan Walikota Mustajab Surabaya
Type:	gemeentehuizen;
Opdrachtgever:	Gemeente Surabaya
Uitgevoerd:	ja (gedeel
Bestaand:	ja
Architecten:	Citroen, C., 1916, 1925;
Bijdragen:	N.V.Hollandsche Beton Mij. -uitvoering-,
Adres:	Jalan Walikota Mustajab, Surabaya;

Bijzonderheden:

Het gemeentehuis is in de wijk Ketabang gebouwd. Ketabang was de nieuwe, door Citroen ontworpen wijk, omgeven door de Kali Mas. De wijk heeft verbinding met de stadsdelen op de linkeroever door middel van twee bruggen. Het stuk grond is door de gemeente Surabaya met regeringssteun aangekocht. Zowel het gemeentehuis van Citroen als het gouvernementskantoor van Lemei zijn gebouwd ten tijde van de decentralisatiepolitiek. Surabaya was toen hoofdstad van de provincie Oost-Java.De eerste plannen voor de bouw dateren van 1915. Het eerste ontwerp van Citroen uit 1916 was gesitueerd op de Pasar Besar en niet op Ketabang. Uiteindelijk kwam in 1920 het definitieve besluit tot bouw van een gemeentehuis. Er kwam een nieuwe locatie, op Ketabang.Het voor de bouw beschikbare bedrag lag eerst op f. 2.580.000,- en dit is later, onder druk van de crisis in het begin van de jaren �20, inclusief meubilair, op f. 500.000,- uitgekomen. Citroen was ook voor dit meubilair verantwoordelijk. De stoelen van Burgemeester en Wethouders zijn uiteindelijk aan de gemeente geschonken door de Algemene Nederlands Indische Electriciteits Maatschappij (ANIEM).Voorafgaand aan de bouw, waar in 1925 mee werd aangevangen, heerste er in het begin van dat jaar nog grote verdeeldheid over een zo grote uitgave ten tijde van economische mis�re. Citroen heeft het ontwerp meerdere malen drastisch moeten herzien. Ten opzichte van het eerste plan uit 1916 en 1917 is er op meerdere punten bezuinigd. Het huidige, nog bestaande gedeelte op Ketabang zou de achtervleugel van het vierkante complex worden. Deze vleugel zou onder meer huisvesting bieden aan Publieke Werken, Rooiwezen, Waterleiding en Brandweer. Maar door ruimtegebrek en de stagnatie in het bouwproces is een aantal tijdelijke kantoren gebouwd. Uiteindelijk werd duidelijk dat het in ieder geval voorlopig bij de achtervleugel van het nieuwe gemeentehuis zou blijven. De indeling is in het definitieve ontwerp als volgt. Op de benedenverdieping kwamen de centrale bedrijfsadministratie, de kamers van wethouders en afdelingschefs en de afdeling bevolkingsregistratie, op de bovenverdieping in het midden de Raadszaal en links en rechts daarvan B&W, de gemeentesecretaris, wachtkamers, de afdeling gemeentezaken en het archief.Het gebouw is 19 meter diep en 102 meter breed. De constructie bestaat uit een paalfundering, omdat een plaatfundering niet mogelijk bleek. Deze fundering, alsmede de balken en kolommen, zijn van gewapend beton. Hiertussen zijn bakstenen vullingsmuren gemetseld. Het dak is als een ijzeren kap uitgevoerd met �sirappen�. De gevel is van gebouchardeerd beton.Alleen de achtervleugel van het gebouw is uitgevoerd; op de plek waar de rest van het complex zou komen is nu een park, wat de bekendheid van het gebouw ondersteunt. Belangrijk is de as, waarin het gebouw ligt, namelijk van de Jalan Yos Sudarso. De huidige locatie wordt in het noorden begrensd door de Jalan Jimerto, in het oosten de Sedap Malam, in het zuiden de Jalan Walikota Mustajab en in het westen de Jalan Jaksa Agung Suprapto.De bouwstijl van het gebouw zelf kan beschreven worden als een combinatie van traditioneel, tropisch en modern; traditioneel en tropisch door het twee-laagse dak. Dit dak is weliswaar van staal, maar het principe waarbij ventilatie de hoofdrol speelt komt overeen met dat van traditionele gebouwen. Bovendien wordt het gebouw, met zijn twee verdiepingen, omringd door galerijen aan de buitenzijde, een typisch traditionele manier van bouwen. Er is in het dak, de ramen en muren te zien dat rekening gehouden is met ventilatie. Roosters en andere openingen zijn zowel licht- als luchtregelaars. De romp van het gebouw is smal en maakt hiermee een goede dwars- en kruisventilatie mogelijk.Modern is het gebouw vanwege de toegepaste materialen en bouwwijze. Er is een overduidelijke kubistische component in de vormentaal van het gebouw. De zeer contrastrijke schaduwwerking benadrukt deze kubistische vormen nog eens.

  Literatuur